Podróż Wizyta w skansenie

Wsi spokojna, wsi wesoła,
Który głos twej chwale zdoła?
Kto twe wczasy, kto pożytki
Może wspomnieć za raz wszytki?

Tak uroki życia wiejskiego opisywał w swej "Pieśni świetojańskiej o Sobótce" mistrz Jan z Czarnolasu. Dziś taka wieś to już tylko wspomnienie, które czasami można sobie odświeżyć odwiedzając któryś ze skansenów.

Nasz wybór padł na Olsztynek - położony bliziutko naszego miejsca zamieszkania, bo zaledwie w odległości 45 kilometrów.

Sam olsztynecki skansen (oficjalna nazwa to Muzeum Budownictwa Ludowego - Park Etnograficzny w Olsztynku) należy do najsłynniejszych w Polsce i jednocześnie najstarszych w Europie etnograficznych muzeów na wolnym powietrzu. Jego początki sięgają 1909 roku, kiedy to na obrzeżach Ogrodu Zoologicznego w Królewcu (lub jak kto woli - Königsbergu - bo tak nazywało się wówczas to miasto) zgromadzono pierwsze kilkadziesiąt obiektów architektury ludowej. Po upływie 30 lat, ówczesne władze prowincji Ostpreußen rozpoczęły przenoszenie skansenu z Królewca do Olsztynka (wówczas noszącego nazwę Hohenstein). Miało to miejsce w latach 1938-1942 i spowodowane było z jednej strony - brakiem możliwości dalszego rozwoju muzeum w Królewcu (brak terenu), z drugiej zaś - chęcią uatrakcyjnienia Olsztynka, w pobliżu którego znajdował się zespół pomnikowy "Tannenberg" z monumentalnym mauzoleum feldmarszałka i prezydenta Rzeszy - Paula von Hindenburga (właściwie - Paula Ludwiga Hansa Antona von Beneckendorff und von Hindenburg). Do końca wojny nie udało się jednak zrealizować w pełni tego zamiaru, a część królewieckich eksponatów uległa zniszczeniu w wyniku zawieruchy wojennej.

Bezpośrednio po wojnie, olsztynecki skansen pozostawał przez kilka lat bez stałej opieki. Pod koniec lat 40. XX wieku przystąpiono do prac zabezpieczających i remontowo-konserwatorskich, a w 1962 roku utworzono Park Etnograficzny - Oddział Muzeum Mazurskiego w Olsztynie, który w 1969 roku został przekształcony w autonomiczną placówkę pod obecną nazwą. Dziś Muzeum zajmuje tereny o obszarze blisko 60 ha, na których zgromadzono 58 obiektów, głównie drewnianego budownictwa ludowego z rejonu Warmii, Mazur, Powiśla, Barcji, Natangii i Sambii, powstałych od końca XVIII wieku do początku XX wieku. Budynki reprezentują różne funkcje: mieszkalne, inwentarskie, gospodarcze, sakralne i przemysłowe (młyn wodny, wiatraki, olejarnia, kuźnia, wędzarnia i garncarnia). We wnętrzach znajdują się autentyczne sprzęty i domowe warsztaty pracy. Na terenie skansenu prezentowana jest także architektura ludowa z obszaru tzw. Małej Litwy (zwanej także Pruską Litwą). Malownicze usytuowanie i obecność zwierząt hodowlanych i ptactwa domowego ożywiają skansen, zbliżając go do naturalnego środowiska wiejskiego.

W 1985 roku do Muzeum włączono dwa budynki na terenie zespołu staromiejskiego Olsztynka - tzw. "Dom Mrongowiusza" oraz Salon Wystawowy w odbudowanym na cele muzealne dawnym kościele parafialnym. 

Skansen w Olsztynku stanowi dużą atrakcją turystyczną, rocznie przybywa tutaj około 100 tys. osób, a na jego terenie organizowane są także wystawy współczesnej sztuki ludowej i imprezy folklorystyczne.